काठमाडौँ / आज जनै पूर्णिमाका दिन विभिन्न ११ थरीका गेडागुडी मिसाई भिजाएर टुसा उमारेर बनाइएको क्वाँटी खाइन्छ । यसरी क्वाँटी बनाइ खानाले शरीरमा रोग नलाग्ने, पेट सफा हुने र वर्षायामभर खेतीपातीको काम गर्दा शरीरमा लागेको चिसो निकाली भित्रदेखि नै तापको सञ्चार गर्छ भन्ने धार्मिक एवं आयुर्वेद शास्त्रीय मान्यता छ ।

विभिन्न थरी गेडागुडीको मिसाएर बनाइएको क्वाँटीको रस खाएमा शरीरमा रोग प्रतिरोधी क्षमता वृद्धि हुने आयुर्वेदका चिकित्सक डा शेषराज आचार्य बताउछन्। यसबाट चिसो गाडिएर लाग्ने रुघाखोकी जस्ता रोग पनि निको हुने उनले सुनाए ।

यिनै पौष्टिक तत्वको मात्रा अंकुरित गुडागुडीमा रहेको हुन्छ। अंकुरित गुडागुडी जनैपूर्णिमा मात्र होइन अघिपछि पनि खान सकिन्छ। बढ्दो उमेरका केटाकेटी र बुढाबुढीलाई थप पौष्टिक तत्वको आवश्यकता बढी हुन्छ।

क्वाँटीमा प्रशस्त मात्रामा पौष्टिक तत्व पाइने भएपनि सबै व्यक्तिका लागि फाइदाजनक नहुने चिकित्सक बताउँछन् । कुनै विशेष रोगबाट ग्रसित व्यक्तिलाई साधारण खाना पचाउन गाह्रो हुन्छ भने त्यस्ता व्यक्तिले क्वाँटी खान हुँदैन ।

क्वाँटीमा प्रशस्त मात्रामा क्याल्सियम भिटामिन हुने भएकाले पचाउन गाह्रो हुने हुँदा पेटसम्बन्धी रोगीले नखान चिकित्सकको सुझाव छ । क्वाँटीलाई हाइजेनिक तरिकारले पकाएर खाएमा सबै उमेर समूहका व्यक्तिलाई फाइदा हुने डाक्टरहरु बताउँछन् ।

मासु र क्वाँटीसँगै खाँदा उच्च प्रोटिनको मात्रा बढी हुने भएकाले यसबाट फुड प्वाइजन हुने सम्भावना बढी हुन्छ । 

क्वातिबाट क्वाँटी

क्वाँटी शब्द नेपालभाषाको क्वातिु शब्दबाट बनेको हो। जसअनुसार ‘क्वा’को अर्थ तातो र ति को अर्थ झोल वा सुप भएकाले ‘क्वाति’वा ‘क्वाँटी’को अर्थ तातो सुप भन्ने बुझिन्छ।

केराउ, सिमी, मटर, चना, राजमा, बोडी, भटमास, मुगी, मासलगायत विभिन्न गेडागुडी भिजाएर त्यसबाट टुसा अंकुराउन थालेपछि खान योग्य मानिन्छ। 

यसरी तयार पारिएको गेडगुडीलाई क्वाँटी भनिन्छ। क्वाँटीबारे सामाजिक, सांस्कृतिक र वैज्ञानिक तथ्य रहेको पाइन्छ।

नेपाल देश कृषिप्रधान देश हो। यतिबेला किसान खेती गरेर थकित भएका हुन्छन्।

खेती गर्ने क्रममा शारीरिक श्रम बढी खर्च हुनेगर्छ। खेतीको चटारोबाट मुक्त रहेका किसानलाई थप आराम र ऊर्जाको आवश्यकता पर्छ। 

त्यसैको परिपूर्ति गर्न जनैपूर्णिमामा क्वाँटी खाने गरिन्छ। नेपाल कृषिप्रधान देश भएकाले वर्षायाममा खेतीपातीको कामले थकित शरीरमा ऊर्जा ल्याउन र चिसो भगाउन क्वाँटी खाने प्रचलन छ। 

आज बाँधिएको डोरो गाई तिहारका दिन गाईको पुच्छरमा बाँधेमा मृत्युपछि वैतरणी पार भइन्छ भन्ने जनविश्वास रहेको छ।

क्वाँटी पौष्टक तत्वको खानी हो। यसमा प्रशस्त मात्रामा भिटामिन, क्याल्सियम र मिनरल्स रहेको हुन्छ। 

त्यसैले यो सबै उमेर समूहका व्यक्तिलाईलाई फाइदाजनक छ। 

यसको नियमित सेवनबाट रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढ्न जान्छ। यसले एसिडिटी तथा मूत्रनलीमा संक्रमणजस्ता समस्याबाट छुटकरा गराउँछ। 

शरीरको थकाइ कम गर्छ र तनावबाट मुक्त गर्छ। त्यसैले क्वाँटी जनैपूर्णिमामा मात्रै होइन हरेक दिन खानु आवश्यक छ।

क्वाँटी नियमित खानाले हुने फाइदाहरू

कब्जियतको समस्या हटाउँछ,

मधुमेह तथा पायल भएका मानिसलाई फाइदा गर्छ,

बुढ्यौ हुनेबाट जोगाउँछ,

तुरुन्तै शक्ति दिन्छ,

रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउँछ,

स्मरणशक्ति बढाउँछ,

रक्तसञ्चार तथा स्नायु प्रणालीलाई फाइदा गर्छ,

पाचनशक्तिमा सुधार ल्याउँछ,

सौन्दर्यमा निखार ल्याउँछ।

प्रथम प्रकाशित मिति : आइतवार, भदौ ६, २०७८